Ir. Frans Scholten (MSc)
Tijdens het boerenprotest van 1 oktober 2019 op het Malieveld in Den Haag sprak Tjeerd de Groot, woordvoerder landbouw van D66, de menigte boeren toe en probeerde zijn voorstel voor het halveren van de veestapel aan de man te brengen, of eigenlijk aan de boer en boerin en de rest van Nederland.
Hij was net bezig het volgende uit te spreken:
“..... maar niet alleen jullie zelf, het gaat ook slecht met de natuur. En we moeten in dit land zorgen voor schoon water......”. Ik had nog net tijd om te denken: “Gaat Tjeerd nu het onjuiste argument van het zogenaamde “tekort aan schoon water” gebruiken om de boeren een halvering van de veestapel op te leggen?”. En toen werd zijn microfoon afgepakt.
Over schoon water hoeft hij niet te spreken tegen boeren want er is namelijk geen probleem met schoon water in Nederland. Dat is gemakkelijk aantoonbaar. Laten we kijken naar een aantal feiten.
Het water in onze rivieren en beken is de laatste tientallen jaren steeds schoner geworden, door actief overheidsbeleid. In de toekomst zal het water nog schoner worden. Lang verdwenen vissoorten keren terug. Er zijn vistrappen aangelegd omdat die vissen stroomopwaarts moeten kunnen paaien. Vorige week werd zelfs de eerste automatische vislift getoond. Er zijn met succes bevers uitgezet, die inmiddels hier en daar alweer teveel schade aanrichten. En ga zo maar door. We zijn op de goede weg met ons natuurlijke water, hoewel er nog meer moet en ook zal worden gedaan.
En ons drinkwater?
Schoon drinkwater is in NL goedkoop en dus niet schaars
De waterleidingbedrijven pompen ruwwater (grondwater en oppervlaktewater) dat schoon genoeg is op en zuiveren dat tot het goed drinkwater geworden is. De kwaliteit van ruwwater en drinkwater wordt zeer goed gecontroleerd, maar als het ruwwater te vervuild is, wordt het te duur om daar schoon drinkwater van te maken.
Behalve in de keuken, waar in liters wordt gerekend, wordt schoon drinkwater in NL altijd in m3 (kubieke meters) afgerekend. Een kubieke meter of een kuub is 1000 liter. Best veel water. Het is een bak van 1 meter breed, 1 meter diep en 1 meter hoog.
Wat kost zo’n kuub schoon drinkwater dan?
Er zijn in NL 10 drinkwaterbedrijven. Zie het officiële overzicht van de overkoepelende organisatie VEWIN. Elk van deze 10 bedrijven hanteert een andere prijs voor 1 m3 drinkwater, bijvoorbeeld omdat rivierwater moeilijker te reinigen is dan grondwater. Er dient ook Belasting op Leidingwater (BoL, meestal 0,343 Euro per m3) en 9% BTW te worden betaald. Bovendien is vastrecht verschuldigd, meestal 40,= tot 75,= per jaar, ongeacht het waterverbruik. Het gemiddelde drinkwatertarief excl. BoL en BTW in 2019 was 1,33 Euro per m3 (kuub). Best wel laag.
En prijsstijgingen? Die zijn er niet. Zie weer het VEWIN-overzicht voor de periode 2000 tot 2019:
De kubiekemeterprijs in het duurste voorzieningsgebied is gedaald van bijna 2,= Euro in 2000 tot ±1,70 in 2019. De prijs in het goedkoopste voorzieningsgebied is in die periode gestegen van 0,75 Euro tot net boven 1,= Euro.
De gemiddelde kubiekemeterprijs (van alle voorzieningsgebieden samen) is sinds 2000 eerst iets gestegen, van ±1,35 Euro tot ±1,50 Euro in 2011. In 2015 was de prijs gedaald tot ±1,40 Euro, waarna een verdere daling inzette tot in 2019 de prijs van 1,33 Euro bereikt was, vrijwel dezelfde als in 2000.
In Duitsland betaalt men meer dan hier: bijvoorbeeld 1,89 Euro per kuub incl. BTW in Hamburg en in Vlaanderen betaalt men soms zelfs 4,30 Euro per m3 incl. BTW. Wij doen het hier dus goed!
Ook zijn er vele landen ter wereld waar er wèl een zeer schrijnend tekort is aan schoon drinkwater.
Maar wij hebben dat tekort beslist niet.
Inflatie
Maar de geldontwaarding (inflatie)?
De "jaarmutatie Consumentenprijsindex" varieerde volgens het CBS (even de jaarperioden goed instellen) in de periode van 2000 tot 2018 tussen 0,3 en 4,5% per jaar. Als je al die veranderingen meeneemt kom je op de totale inflatie in 2018 ten opzichte van 2000. Die was 42% in totaal. Ons geld is in die periode dus 42% minder waard geworden.
De kubiekemeterprijs in NL is dus laag en er zijn ook geen prijsstijgingen sinds 2000, ondanks dat de totale inflatie tussen 2000 en 2018 toch 42% was. Gecorrigeerd voor inflatie is de kubiekemeterprijs dus met tientallen procenten gedaald! Dit alles bewijst dat schoon ruwwater in NL geen schaars artikel is.
"De prijs is het bewijs!" 😊
Er zijn dus geen signalen die duiden op een dreigend tekort aan schoon water, zoals Tjeerd de Groot roept. Het is dus ook niet erg fatsoenlijk om met behulp van een niet-bestaand tekort aan schoon water aan de agrarische sector een halvering van de veestapel op te dringen.
Stijgende Zuiveringskosten en toch Lage Prijzen
Er zijn meer gegevens uit de watersector.
Zo is er het interview van journalist J. van Heerde met Prof. A. van Wezel en prof L. Rietveld over ons drinkwater. Zie Trouw 13-9-2019, blz. 7. Dit interview heeft eigenlijk dezelfde strekking als hierboven: Er is in NL geen tekort aan schoon ruwwater om daar goed drinkwater van te maken. Zie de quote:
Anekdote
Tientallen jaren geleden was ik ook nog besmet met het “verhaal” dat we in NL te weinig schoon water hebben om daar betrouwbaar drinkwater van te maken. Het leek zo “logisch”, want er verschenen verontrustende berichten dat het grondwater in delen van de Achterhoek was vervuild met nitraten uit de landbouw. Soms moesten daarom waterwingebieden worden opgegeven en nieuwe aangeboord. Toen ik rond de eeuwwisseling via mijn werk (tot dan toe voor de gassector) ook meer met de drinkwatersector te maken kreeg, verwachtte ik niet anders dan dat ik hierover een litanie van klachten te horen zou krijgen.
Tijdens discussies polste ik de drinkwaterprofessionals dan ook en merkte tot mijn verbazing dat dit bij hen helemaal niet leefde. Mijn ongerustheid werd door hen totaal niet gedeeld. Iedere sector klaagt naar buiten toe over externe ontwikkelingen die hun taak moeilijker maken. Dat is menselijk. Maar de drinkwatersector deed dit niet. Hoe kon dat?
Zou het probleem inderdaad beheersbaar zijn? Ik bedoel niet ontkend, maar zou het binnen aanvaardbare perken te houden zijn door - relatief - simpele maatregelen te nemen? Toen ik me dat realiseerde viel alles op zijn plaats. Dit leidde bij mij tot het besef dat we in NL dus geen groot tekort aan schoon water hebben en dat blijkt uit de prijs en dat die constant blijft. Er zijn wel degelijk vele problemen, maar die zijn behapbaar. Wat bedoel ik met "relatief simpele maatregelen"? Vergelijk eens met de 1,2 miljard kuub drinkwater die de NL drinkwaterbedrijven jaarlijks produceren VEWIN-overzicht - blz 4. Wat kostte 1 kuub drinkwater gemiddeld ook alweer?
Situatie 2019
De heer Pieter van der Velden van de VEWIN geeft in AD een overtuigende opsomming van alle bedreigingen voor de drinkwaterkwaliteit. Iedereen vertrouwt erop dat deze door de drinkwatersector zullen worden aangepakt. De heer van der Velden zegt terecht dat dit veel inspanningen zal kosten, maar in dit interview komt het woord "geld" slechts 1 keer voor, in het stukje "Wij kunnen het water uit onze bronnen verregaand zuiveren, maar dat kost heel veel geld. Op verschillende plaatsen hebben we de laatste jaren zuiveringsinstallaties moeten bijbouwen". Inderdaad. Dit valt dus onder de normale bedrijfskosten van de drinkwaterbedrijven. We hebben er dus al via onze waterrekening voor betaald. En in het interview komen de woorden "prijs" (van water), "kosten", "stijging" en "betalen" niet voor. Snapt u wat ik bedoel met "behapbaar"?
De benodigde toekomstige maatregelen zullen de kubiekemeterprijs van drinkwater dus wel verhogen, maar slechts minimaal. De droge zomers van 2019 en vooral van 2018 vragen om extra maatregelen en die zullen er zeker komen, tegen - relatief - lage kosten. Zie Rietveld hierboven.
Paniekverhalen over Verspild Water
Er is in dit verband nog een onjuistheid van het Nederlands Watermuseum. Het Watermuseum had gezegd Tweet en reacties dat voor de productie van elke kg vlees 15.500 liter water nodig zou zijn. Deze hoeveelheid water is dus 15,5 m3 per kg vlees. De reactie van STAF, de Stichting Agri Facts was:
Beste @Watermuseum, wist u dat het voor 90% om regenwater gaat? Regenwater dat op de weilanden valt en waar het gras van groeit dat door het rund wordt gegeten?
Ik voeg daar dan aan toe: "Die regen valt toch wel, of er nu koeien in de wei staan of niet".
Lees trouwens ook de andere reacties op deze tweet: een beetje rekenen geeft al aan dat 15.500 liter water per kg vlees onmogelijk kan kloppen. Even terzijde: diegenen die iets over ”veel verspild water” willen “aantonen” geven de hoeveelheden altijd op in liters, omdat het getal daardoor 1000 keer zo groot wordt dan in de gebruikelijke maat kubieke meters. Let maar eens op. Het is gewoon een psychologisch trucje, mensen 😉.
Ik vroeg me ook af: is al dat water daarna verloren? De vraag stellen is hem beantwoorden. Natuurlijk niet.
Het gaat deel uitmaken van de waterkringloop. Het is niet schoon meer, maar zuivering is – indien nodig – relatief goedkoop, zoals we hierboven al zagen. De STAF wacht nog steeds op een verontschuldiging van het Watermuseum voor hun onjuistheid.
Zonder die excuses – die nu toch echt een keer moeten komen! - zijn er altijd mensen die onvoldoende doordenken, geen aanvullende bronnen raadplegen, erin trappen en foute conclusies trekken.
Van politici zoals Tjeerd de Groot mag echter verwacht worden beter op de feiten te letten. Dus beste Tjeerd: hopelijk kunnen we het onjuiste argument over een tekort aan schoon water nu snel achter ons laten. Dat argument strookt niet met de feiten die iedereen kan controleren. Niemand zal er nog door overtuigd worden.
Afronding
Er is in NL geen dreigend tekort aan schoon ruwwater voor zuiver drinkwater. De prijzen zijn laag en al sinds 2000 vrijwel stabiel, bij een totale geldontwaarding sinds 2000 van 42%.
Er zijn veel bedreigingen voor de kwaliteit van het ruwwater, er zijn veel inspanningen nodig om die het hoofd te bieden en ook veel aandacht, maar de kosten daarvoor vallen mee.
Ik nodig Tjeerd de Groot uit dezelfde ontwikkeling door te maken als ik: van “believer” in het verhaal van het dreigende tekort aan schoon water in NL naar realist, overtuigd door de simpele feiten.
Blijft over de echte discussie over de #stikstofverbindingen (het woord stikstof is verkeerd), zoals de basische ammoniak uit de landbouw en de zure NOx (stikstofoxyden) uit industrie en verkeer en hoe die elkaar deels neutraliseren. Zie Stikstofverbindingen 2, waarin ook een foute scheikundige formule over ammoniakverzuring wordt gecorrigeerd.
Reacties
Een reactie posten